0,14 sekundy do celu, czyli MARES Cyrano vs Harpia Huntersub

Kilka głębokich wdechów, scyzoryk i dłużące się chwile spędzone w ciszy – wyczekiwania leżąc na dnie. Wolno ale niecierpliwie rozglądam się za rybą, którą chciałbym wieczorem zobaczyć w złocistej panierce na talerzu. W końcu pojawia się na granicy widoczności, zbliża się wolno, nieufnie. Ustawia się na przedłużeniu lufy i PSTRYK! Szum kołowrotka…

Zaintrygowało mnie owe „PSTRYK”. Niby krótkie, oczywiste – po prostu „PSTRYK”. Co się za nim kryje – o tym kilka słów. Zbadać (a raczej nieco przybliżyć) to zagadnienie pomogły mi dwie kusze: Mares Cyrano dł 70 cm – klasyk, Huntersub Harpia 58 cm – system próżniowy.

Inna zasada działania, a raczej dodatkowe rozwiązanie jakim jest system uszczelnienia lufy, to zasadnicza różnica w obu tych modelach (porównanie innych parametrów tych kusz na stronie znajdziecie tutaj. Postanowiłem sprawdzić, czy dźwięki jakie kusze te wydają przy strzale są różne – jak różne są te dwa systemy.

Należy przyjąć oczywiście poprawkę na inną długość obu kusz, co w tym teście może nie jest tak istotne – istotą tego testu nie jest porównanie zasięgu czy skuteczności kusz, a jedynie dźwięk. Osprzęt do strzał (łącznik, amortyzator, dynema, system uszczelnień itd.) pozostawiłem w obu przypadkach oryginalny. Użyłem jednakowe groty – by nie wpływały na wynik testu (dźwięk poruszającej się strzały). Na szczęście wizura nie ma istotnego wpływu na dźwięk (jego zniekształcenie), bo w czasie testów „nie rozpieszczała”. Nie pozwoliła mi niestety na zilustrowanie tego tekstu zdjęciami o jakości, jakiej bym oczekiwał. Proszę tu o wyrozumiałość. Materiał został zarejestrowany kamerami Midland XTC 300 i aparatem Sony NEX-5N – jakość HD 50kl/s.

Analizie poddałem materiał z blisko 20 strzałów (dla każdej z kusz – w zbliżonych warunkach) rejestrując dźwięk i obraz w położeniu:

• za kuszą;
• z boku kuszy;
• z przodu kuszy (w odległości ok. 3,5m)

Analiza dźwięku zza kuszy (z pozycji łowcy) nie wykazała znaczących różnic i nie prowadziła do interesujących wniosków. Materiał filmowy nagrany z tej pozycji pozwolił jednak zilustrować przyczynę różnic dźwięku nagranego z punktu celu. Ujęcia boczne były pomocne w dopasowaniu dźwięku do wyodrębnionych faz wystrzału. Najbardziej zróżnicowany i zarazem istotny z punktu widzenia łowiectwa okazał się dźwięk nagrany z przodu kuszy, a więc z pozycji potencjalnego celu. Udało się wyodrębnić następujące fazy strzału prezentowane na poniższym wykresie:

A – zwolnienia i wysuwanie się strzały z lufy;
B – moment opuszczenia lufy przez strzałę;
C – „lot” strzały z wyciąganiem bocznego zapasu linki;
D – moment osiągnięcia celu (tarczy).

Jak te różnice zostały zarejestrowane przez mikrofon przedstawia następujący materiał:

[youtube width=”640″ height=”480″]http://www.youtube.com/watch?v=KLtgKYGhM5k[/youtube]

Wyniki testu.

• Słyszane dźwięki przy strzałach z obu kusz są zbliżone, chociaż różnica jest zauważalna, a dźwięki powtarzalne i charakterystyczne.
• Dźwięk Cyrano jest (nieznacznie – dla ucha ludzkiego) głośniejszy – ma to odzwierciedlenie na wykresie zarówno w maksymalnym natężeniu podczas strzału jak i w amlitudach każdej kolejnej fazy (porównanie wykresu górnego i dolnego)!
• Największa różnica natężenia dźwięku pomiędzy obiema kuszami występuje w fazie A – od momentu zwolnienia strzały do momentu opuszczenia przez nią lufy. Czasu tej fazy nie powinno się porównywać z uwagi na różną długość lufy. Teoretycznie, przy tej samej długości kuszy, czas ten powinien być i tak krótszy w Harpii, gdyż wypchana z lufy zostaje strzała pod dodatkowym podciśnieniem (większa szybkość początkowa), w Cyrano wypchnięta ze strzałą musi być również woda – większy opór na tłok.
• Najgłośniejsza chwila strzału to moment, gdy strzała opuszcza lufę – punkt B.
• Faza lotu strzały jest zasadniczo cichsza w Harpii.
• Strzała Harpii osiąga cel (po dystansie ok. 3,5m – po ok. 0,14s) prawie w całkowitej „ciszy” (!) Pomimo, że strzała zbliża się do celu to natężenie dźwięku bardzo szybko spada.
• Czas osiągnięcia celu przez obie strzały jest porównywalny (ok. 0,14s).
• Siła uderzenia w tarczę (jest wyższa w przypadku Cyrano) – wyższe natężenie dźwięku w punkcie D (i strzała mocniej wbiła się w tarczę).

Dyskusja wyników.

• Stwierdzając, że dźwięki są powtarzalne i charakterystyczne mimo zmiany warunków przeprowadzenia kolejnych prób, można mówić o cechach typowych dla obu TESTOWANYCH kusz.
• Stwierdzony fakt (Cyrano jest głośniejsza) trudno przenosić bezpośrednio na różnice zastosowanych systemów (klasyk – próżniówka) gdyż może być spowodowany inną długością kuszy czy różnicami w ciśnieniu wewnętrznym kuszy. Niezaprzeczalnie jednak testowy model Harpii jest cichszy od Cyrano.
• Największa różnica pomiędzy systemem klasycznym i próżniowym jest w systemie uszczelnienia lufy. Brak wyrzutu wody z lufy w fazie ruchu strzały w lufie w systemie próżniowym, gładkość strzały, prowadzenie strzały w osi lufy przez korek doszczelniający do momentu jej wyjścia z lufy i wyciągnięcia z lufy korka doszczelniającego/prowadzącego powoduje , że faza ta względem Cyrano jest prawie bezdźwięczna. Jest to bardzo istotne, gdyż z takim właśnie opóźnieniem (od chwili zwolnienia strzały) ryba odbiera bodziec do ucieczki. Podczas niektórych prób, biorąc pod uwagę dźwięki z otoczenia można posunąć się do uogólnienia, że pierwszym (istotnym) bodźcem docierającym do ryby w przypadku Harpii jest moment opuszczenia lufy przez strzałę, a w Cyrano już sam moment zwolnienia strzały (różnica ok. 0,02s na korzyść Harpii).
• Moment opuszczenia lufy przez strzałę wywołuje największą falę uderzeniową (poza samym momentem trafieniem w cel). W Harpii jest cichszy (chociaż nie można tu generalizować z uwagi na różną długość kusz) i towarzyszy mu wysunięcie z lufy uszczelniającego korka. W Cyrano w tej fazie przed lufą ukazuje się największy „obłok” powietrza wymieszanego z wypchniętą wodą. Wielkość tego „zmętnienia” przesuwającego się wraz ze strzałą jest nieporównywalnie większa w przypadku Cyrano. Efektem tego jest zasadniczo głośniejsza faza C – lotu strzały.
• System próżniowy Harpii ogranicza ilość wody poruszającej się wraz ze strzałą. Efektem tego jest cichszy „lot” strzały.
• W Harpii natężenie dźwięku spada do poziomu tła (mało istotnego) po ok. 0,11s od chwili strzału – zbliżająca się do ryby strzała nie płoszy ją swoim dźwiękiem. W przypadku Cyrano poruszająca się ze strzałą fala dźwiękowa do osiągnięcia celu jest o relatywnie wysokim natężeniu. W naturze jest to widoczne jako „obłok” poruszający się wraz ze strzałą. „Obłok” ten, wolno zanika (wyhamowanie masy wody i powietrza wypchniętego z lufy wraz ze strzałą – oraz unoszenie się drobin powietrza ku powierzchni). Różnica w wielkości „obłoku” (fali uderzeniowej) towarzyszącej strzałowi widoczna jest na filmie oraz na poniższej..

[youtube width=”640″ height=”480″]http://www.youtube.com/watch?v=yYVMNIAW3CE[/youtube]

• Wynik ten trudno uogólniać. Nie mniej jednak by zwiększyć siłę uderzenia (patrz punkt 8) Harpii zasadne jest jej dopompowanie (zwiększenie ciśnienia). Strzała Harpii powinna szybciej osiągnąć cel. By stwierdzić wpływ tego parametru na skuteczność (celność/łowność) kuszy koniecznym wydaje się zestawienie czasu 0,14s z czasem reakcji ryby na bodziec i zakresem tej reakcji (na ile ryba w tym czasie może zmienić swoje położenie). Niezależnie od tego, Harpii pozostaje przewaga późniejszej emisji pierwszego znaczącego bodźca dźwiękowego – ok. 0,02s (patrz Ad 3.)
• Dla zwiększenia skuteczności kuszy postanowiłem podnieść ciśnienie w Harpii z 20 do 25 (a nawet do 28) atm. Powinno to przyspieszyć strzałę – skrócić czas w którym strzała osiągnie cel i zwiększyć penetrację strzały (pęd).

Wnioski:

• Różnice emitowanego dźwięku testowanych kusz pneumatycznych (opartych na różnych systemach – klasyczny i próżniowy) są dostrzegalne.
• Różnice te są skutkiem innych konstrukcji kusz – zastosowanych systemów.
• Testowana Harpia z systemem próżniowym jest cichsza w każdej fazie strzału.
• Harpia później emituje dźwięk o istotnym natężeniu, a strzała porusza się w kierunku celu prawie bezgłośnie . W konstrukcji klasycznej poruszającej się strzale towarzyszy fala uderzeniowa słupa wody wyrzuconego z lufy wraz ze strzałą. Świadczy to o przewadze Harpii z systemem próżniowym (w tym względzie) nad kuszą Cyrano z systemem klasycznym.
• Trudno określić jak same różnice emitowanego dźwięku wpływają na zachowanie się (możliwość reakcji) potencjalnego celu – ryb. Przeprowadzenie w tym zakresie testów porównawczych jest trudne, o ile w ogóle możliwe.

Powyżej przedstawione wyniki zachęcają do wykonania kolejnych testów (może basenowych), które porównają pęd strzał w punkcie celu (siłę z jaką strzała uderza w cel) przy zmierzonych kompresjach kusz (dopuszczanych maksymalnie przez producentów) tj. dla Mares – Cyrano 20 atm. , dla Huntersub – Harpii 28 atm. Przy tym teście możliwe będzie dokładniejsze określenie średniej szybkości strzały, zdolność penetracji i jeszcze kilku innych parametrów. Wskazane jest, by do tych testów dobrać już kusze o podobnych długościach.

Jako łowcy wiemy, że ryba doskonale wyczuwa naszą obecność. Przyspieszone tętno łowcy, mała bańka powietrza czy drżąca z wrażenia ręka tuż przed oddaniem strzału potrafią spłoszyć rybę. Jak zasadne jest zastanawianie się nad składowymi łoskotu jaki wydaje kusza podczas strzału?… Trudno powiedzieć. Bez wątpienia jednak dźwięk kusz przy strzale jest konsekwencją ich budowy i zasady działania – co wykazał test. W ostateczności jednak liczy się ta chwila spotkania – oko w oko – łowca i ryba… i 0,14 s, które ich dzieli.